اماکن مقدس در جاهای دیدنی مشهد

مشهد یکی از آن شهرهایی است که به جاهای دیدنی زیارتی خود شهرت دارد. پس اول از همه به جاهای زیارتی این شهر دیدنی سر بزنیم.

حرم امام رضا(ع)، معروف‌ترین جای دیدنی مشهد

مرکز کانونی مشهد حرم امام رضا(ع) است. برخی از افراد در سفر به مشهد تنها به زیارت امام رضا(ع) می‌روند و از معنویات این حرم لذت می‌برند. از سوی دیگر داخل صحن و حرم زیبایی‌های فراوان خود را دارد.

آئینه‌کاری‌های هنرمندانه، درهایی با نقوش اسلیمی و صحن‌هایی باصفا ازجمله دیدنی های داخل حرم است. علاوه‌براین وجود مقبره افراد برجسته‌ای نظیر شیخ بهایی داخل حرم امام رضا(ع) امکان بازدید از آن‌ها پس از زیارت را فراهم آورده است.

• آدرس: خراسان رضوی، مشهد

مسجد گوهرشاد از جاهای دیدنی مشهد

یکی دیگر از جاهای دیدنی مشهد مسجد گوهرشاد است. مسجد گوهرشاد هم در فاصله بسیار کمی از حرم امام رضا(ع) واقع شده است. مسجد گوهرشاد از آثار تاریخی دوران تیموری است.

گنبد مسجد گوهرشاد 41 متر و هریک از مناره‌های مسجد 43 متر ارتفاع دارند. ایوان مقصوره، تابلوی هنرنمایی هنرمندان دوره تیموری است. کتیبه بایسنقر در همان ابتدا در ایوان مقصوره جلب توجه می‌کند. کاشی‌کاری‌های بسیار زیبای این ایوان، از دیگر جذابیت‌های مسجد گوهرشاد است.

مسجد جامع گوهرشاد

این مسجد در مجموعه معماری حرم مطهر حضرت رضا(ع) واقع شده و در زمره مشهورترین و عظیم‌ترین مساجد چهار ایوانی ایران است که در سال821 هجری به امر گوهرشاد آغا همسر شاهرخ تیموری بنا شد. وسعت این مکان 9309 مترمربع است. کتیبه ایوان، توسط هنرمند دوره تیموری و فرزند گوهرشاد و شاهرخ، یعنی «بایسنقر میرزا»، خوشنویسی شده است. از دیگر نفایس این مسجد جامع، منبری با تزیینات منبت‏کاری از چوب گردو و گلابی است که در ساخت آن هیچ‌گونه میخ و یا فلز به‏ کار گرفته نشده که توسط معمار معروف ایرانی دوره تیموری «قوام‌الدین شیرازی» ساخته شده است.

سقاخانه اسماعیل طلایی

این بنای زرین در میان صحن انقلاب قرار دارد که در سال 1144ق به‏ دستور نادرشاه افشار، سنگابی یکپارچه از سنگ مرمر را از هرات به مشهد آوردند و شخصی به نام استاد اسماعیل طلاکار بر فراز سنگاب، پوششی هشت ضلعی و سقفی گنبدی شکل بنا نهاد و آن را طلاکاری کرد. سقف گنبدی شکل سقاخانه بر روی پایه‌هایی از سنگ مرمر کنده‌کاری و کاشی شده قرار دارد و سطح آن از بالای کاشی پایه‌ها با خشت‌های مطلا و پیرامون آن با اسماء الله تزیین شده است.

نقاره‌خانه‌‌

آیا می‌دانید تنها جایی که در کل دنیا نقاره نواخته می‌شود حرم امام رضا(ع) است. نقاره‌زنی در آستان‏ مقدس رضوی از دوره غزنویان مرسوم شد و در قرون پس از آن ادامه یافت. بنا بر رسم قدیم در طول سال به استثنای محرم و صفر، در هر شبانه روز دو نوبت، دقایقی قبل از طلوع و غروب آفتاب و ولادت ائمه اطهار(ع) به استثنای شهادت‌ها، نقاره با طنین خاصی نواخته می‌‌شود. علاوه بر این، در مناسبت‌های مذهبی و میلاد ائمه‌ اطهار(ع) و همچنین هنگام بروز کراماتی از سوی حضرت نیز نقاره شادمانی نواخته می‌شود.

خانه داروغه

خانه داروغه مربوط به دوره قاجار است و در مشهد، خیابان نواب صفوی، راسته حوض مسگران، کوچه داروغه واقع شده و این اثر در تاریخ 7 مهر 1381 با شماره? ثبت 6357 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

گنبد سبز

بنای تاریخی گنبد سبز در مرکز شهر و در خیابان آخوند خراسانی قرار دارد. وجه تسمیه بنا به جهت گنبد مزین به کاشی‏کاری فیروزه‏ای متمایل به سبز است.

آرامگاه خواجه مراد

آرامگاه خواجه مراد در 12 کیلومتری جنوب شرقی مشهد در دامنه کوه و کنار یک چشمه آب قرار دارد. خواجه مراد یکی از نزدیکان امام رضا(ع) و نام او هرثمه بن اعین است که در سال 210 هجری وفات یافته است

آرامگاه خواجه اباصلت

این بنا در جنوب شرقی و در 14 کیلومتری مشهد واقع شده که متعلق به اباصلت هروی، خادم حضرت رضا(ع) است.
این مکان از قرن‌ها پیش مزار و مورد توجه شیعیان بوده است و گروهی برای تقرب به خواجه، وصّیت می‌کرده‌اند که در کنار وی دفن شوند بدین ترتیب، این مکان تبدیل به یکی از قبرستان‌های بزرگ مشهد شده است.

آستان متبرکه امام‌زادگان سید ناصر و سید …

بنا بر متون تاریخی این امام زادگان از برادران بلاواسطه امام رضا(ع) می‌باشند که پس از عزیمت آن امام همام به خراسان، همراه انصار و برادران خود به این سرزمین هجرت نمودند و پس از وفات در این مکان مدفون شدند.

منطقه ییلاقی طرقبه

از مهمترین ییلاق‌های کوهستانی حاشیه مشهد، طرقبه است که در 18 کیلومتری جنوب غربی مشهد واقع شده و در قرون نخستین اسلامی به آن «تروغبذ»می‌گفتند و از جمله تفرجگاه ساکنان و زائران شهر مشهد بوده است.

سد چالیدره

سد چالیدره، یک سد خاکی با هسته رسی است که بر روی یکی از سر شاخه‌های فصلی و کوچک حوزه آبریز گلستان واقع شده که از سال 1381 مورد بهره‌برداری قرار گرفته است.

مناظر طبیعی بند گلستان

بند گلستان سازه‌ای آجری و عظیم است که در ابتدای دره پر آب طرقبه و به فاصله 4 کیلومتری از آن قرار دارد و در دوره تیموری ساخته شده است و دریاچه زیبای آن در بیشتر فصول سال آب دارد.

گنبد طلا و گلدسته‌ها

مشخص‌ترین نماد و نشانه مضجع شریف رضوی، گنبدی زراندود است که از دور دست‌ها قابل رویت بوده و آرزوی زیارت آستان منورش را در یادها زنده می‌کند. نخستین گنبد به دستور سلطان سنجر سلجوقی بنیان شد. در عهد صفوی ابتدا شاه طهماسب گنبد را مطلا کرد و سپس شاه عباس اول ساقه گنبد را با خشت‌های طلا پوشاند. از دیگر عناصر معماری حرم مطهر حضرت رضا(ع) مجموعه مناره‌ها و یا گلدسته‌های آن است. نحوه محاسبه معماری گنبد طلا و دو گلدسته قدیمی به لحاظ تقارن دید، به ویژه از خیابان‌های اصلی قدیمی مشهد به ‏سوی حرم مطهر به‏ نحوی بود که از هر سو گنبد طلا، بین دو مناره مزبور دیده می‌شد.

شیخ بهایی

مقبره عالم بزرگ شیعی عصر صفوی، بهاء الدین محمد عامِلی معروف به «شیخ بهایی»، رواقی مستقل را در مجموعه حرم حضرت رضا(ع) تشکیل داده است.

شیخ بهایی در سال 953 هجری در بعلبک لبنان ولادت یافت. در سن هفت سالگی به همراه پدر، به ایران هجرت کرد. او باقی عمر خود را در زمان سلطنت شاه عباس اول صفوی ( 996 ـ 1035 ق) در ایران، خصوصا شهر اصفهان، سپری نمود. از آنجا که وی زمانی در مشهد به تدریس اشتغال داشت، پس از مرگ، جسدش را به مشهد منتقل و در حرم مطهر حضرت رضا (ع) دفن گردند.

آرامگاه پیر پالاندوز

این بنا در ضلع شمال شرقی حرم مطهر و ابتدای خیابان نواب صفوی قرار دارد. بنیان اولیه بقعه در زمان شاه محمد خدابنده (پدر شاه عباس صفوی) در سال 985 ه.ق صورت گرفته‏ است. مقبره، منسوب به مدفن شیخ محمد مقتدی کارندهی از عرفای شیعه مذهب ذهبیه، مشهور به «پیر پالاندوز» می‌باشد. وی اگرچه از شیوخ سلسله ذهبیه بود اما برای امرار معاش، پالان‌دوزی می‌کرد. بقعه پیر پالاندوز در سال‌های اخیر بازسازی شده است.

مدرسه پریزاد

این بنای تاریخی در حرم مطهر واقع شده و بنیان آن را به «پریزاد خانم» از منسوبان گوهرشاد آغا تیموری نسبت می‌دهند. بنای مزبور از ابنیه سده نهم هجری بوده و حدوداً همزمان با اتمام صحن جامع گوهرشاد ساخته شده است. به استناد یکی از کتیبه‌ها، این مدرسه بعد از وقوع زلزله سال 1084ق، در سال 1091 به دستور «نجف قلی خان بیگلربیگی» مرمت شده ‏است.

مدرسه دو در

از جمله بناهای تاریخی واقع در مجموعه حرم مطهر امام رضا(ع)، ساختمان مدرسه‌ای موسوم به «یوسفیه» یا «دو در» است که در سال 843 هجری روبروی مدرسه پریزاد ساخته شد. این بنا از نوع ابنیه چهار ایوانی و دارای حجره‌هایی در طرفین ایوان‌ها در دو طبقه و دارای دو گنبد فیروزه‌ای با تزئینات کاشی معرق است.

ویژگی ها و شاخص های کلی شهر مشهد مقدس:

• وجود مضجع نورانی حضرت امام رضا علیه السلام امام هشتم شیعیان جهان اسلام
• دومین کلان شهر مذهبی جهان و پایتخت معنوی ایران
• دومین فرودگاه بین المللی بزرگ کشور با ظرفیت اسمی 10 و نیم میلیون نفر پذیرش
• دارای یکی از بزرگترین ایستگاه های راه آهن کشور با جابه جایی بیش از 12 میلیون مسافر در سال
• سالانه پذیرای بیش از 27 میلیون زائر داخلی و 2 میلیون زائر خارجی
• از قطب های گردشگری سلامت در ایران و خاورمیانه
• دارای بیش از 3 میلیون جمعیت ساکن
• دومین قطب تولید خودرو در کشور
• و …

معرفی شهر مشهد مقدس
مشهد کلان شهری در شمال شرقی ایران و مرکز استان خراسان رضوی است. این شهر در زمان افشاریان پایتخت ایران بوده است. بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395 این شهر با 3,057,679 نفر جمعیت دومین شهر پرجمعیت ایران پس از تهران است.
مشهد به واسطه وجود بارگاه نورانی حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام سالانه پذیرای میلیون ها زائر از داخل و خارج از کشور است، امکانات وسیعی شامل فرودگاه بین المللی فعال با پرواز های متعدد داخلی و خارجی، پایانه مدرن و شبکه حمل و نقل برون شهری و درون شهری، فعال ترین ایستگاه قطار، وجود بزرگراه و جاده های مناسب، بیشترین تعداد هتل ها و مهمان پذیر ها در سطح کشور و وجود جاذبه های طبیعی و تاریخی و گردشگری هر ساله تعداد بیشتری از هموطنان را به این شهر جذب می نماید.
ضمن اینکه وجود کنسولگری های کشورهای متعدد مسلمان در شهر مشهد نشان دهنده دامنه وسیع ارتباطات سیاسی- اقتصادی آن کشورها با استان خراسان رضوی و شهر مشهد است و شیعیان تبعه آن ها رقم قابل توجهی از زائران مشهد را تشکیل می دهند. جاذبه ها و امکانات مشهد همچنین باعث افزایش جمعیت و توسعه شهر مشهد گردیده به طوری که جمعیت این شهر نسبت به سال 1355 بیش از 3 برابر افزایش داشته است.

اقتصاد مشهد
اقتصاد مشهد بیشتر بر روی زعفران، زرشک، نبات، آجیل و خشکبار و همچنین چرم صنعتی (به صورت زینتی) و صنعت فرش قرار دارد و از سویی مشهد دومین قطب تولید خودرو در ایران است. به علاوه نباید از درآمدزایی ناشی از حضور زائران حرم رضوی و گردشگران غافل شد. از دیگر محصولات مهم کشاورزی مشهد غلات، چغندر قند و محصولات جالیزی می باشند، مشهد یکی از قطب های اصلی تولید چرم در ایران به شمار می آید.
در سال های اخیر سرمایه گذاری در بخش پروژه های کلان اداری، تجاری و اقامتی رونق یافته است. مشهد با دارا بودن بیشترین هتل ها در سطح کشور قطب مهم توسعه گردشگری ایران محسوب می شود و برگزاری نمایشگاه های گردشگری موجب افزایش آشنایی مردم و بازدید کنندگان با قابلیت های استان خراسان رضوی به ویژه مشهد در این بخش می شود.

جغرافیای طبیعی
شهر مشهد مرکز استان خراسان رضوی در سال 1392 با احتساب نواحی منفصل توس و قرقی با 328 کیلومتر مربع مساحت، در شمال شرق ایران و در طول جغرافیایی 59 درجه و 2 دقیقه تا 60 درجه و 38 دقیقه و عرض جغرافیایی 35 درجه و 43 دقیقه تا 37 درجه و 7 دقیقه و در حوضه آبریز کشف رود، بین رشته کوه های بینالود و هزار مسجد واقع است، ارتفاع شهر از سطح دریا 999 متر و فاصله آن از تهران 966 کیلومتر است.

زمین شناسی
دشت (جلگه) مشهد وسعتی بالغ بر 16500 کیلومتر مربع داشته که از این وسعت 500 کیلومتر مربع آن را دشت و بقیه را ارتفاعات تشکیل می دهد. از میان سازندهای موجود در این دشت سازند مزدوران (سازنده دوران دوم) در رابطه با منابع آب زیرزمینی حائز اهمیت است. این سازند که از رسوبات سخت گرینانه تشکیل شده به دلیل وجود فضاهای خالی کار سنی قادر است سفره های آب زیرزمینی را بوجود آورد. از جمله منابع آب سطحی این دشت نیز می توان به خود رودخانه کشف رود اشاره کرد.

این رودخانه در گذشته دارای آب زیادی بوده است ولی در حال حاضر به علت پایین افتادن سطح آب زیرزمینی و در نتیجه قطع شدن زمکش ها تنها در مواقع سیلابی شدید مقداری آب از سرشاخه های آن وارد می شوند. دو گسل کواترنری از گوشه جنوبی و شمالی شهر عبور می کند. عملکرد گسل شمال مشهد سبب قطع ارتباط رسوبی بین رودخانه کشف رود که زهکش اصلی دشت مشهد هست و رسوبات زیر شهر مشهد شده است.

لذا منشا رسوبات شهر مشهد آبراهه ها و مسیل های فرعی که از ارتفاعات جنوب و جنوب غربی سرچشمه گرفته است، منشا این رسوبات عمدتأ سنگ های دگرگونی اسلیت، فیلیت، شیست و به مقدار کمتر سنگ های آذرین الترامافبک است.

اقلیم
آب و هوای شهر مشهد معتدل و متغیر است و وزش بادها در آن بیشتر در جهت جنوب شرقی به شمال غربی است. حداکثر درجه حرارت در تابستان ها 42 درجه بالای صفر و کمترین آن در زمستان ها 23 درجه زیر صفر است.

معماری و شهرسازی
شهر مشهد در گذشته دارای سه حصار بوده و گسترش شهر درگذشته به سمت غرب (حرم علی بن موسی الرضا علیه السلام) بوده است. ساخت اصلی شهر فعلی در 25 سال اول قرن حاضر پایه ریزی شده است. خیابان، میدان و ساختمان های دولتی سه عامل هدایت توسعه شهر را به عهده داشته اند. شهر دارای دو مرکز اصلی است. چهار سمت شهر از طریق چند خیابان اصلی به میدان مرکزی اتصال می یابد. توسعه شهر در دهه 1325 تا 1335 شمسی در جنوب غربی و غرب صورت گرفت، راه آهن و فرودگاه تأثیر زیادی بر چگونگی هدایت توسعه داشته اند. در دهه 1335 تا 1345 شمسی جاده جدید تهران باعث توسعه شهر به سمت جنوب گردید.
از سال 1345 شمسی به بعد توسعه شهر منطبق با طرح جامع هدایت شده است، در سال 1355 شمسی محور اصلی جاده سنتو، دانشگاه فردوسی و پارک ملت توسعه شهر را به سمت غرب تشدید نمودند، این شهر قرار بود به دو قسمت مذهبی – سنتی (مشهد شرقی یا رضوی) و توریستی – مدرن (مشهد غربی یا پهلوی) تقسیم شود، که با انقلاب اسلامی ناکام ماند و پس از انجام تغییراتی شهرستان طرقبه-شاندیز به عنوان شهر توریستی مشهد معرفی گردید.
ساختار کالبدی شهر به صورت قطاعی است. مراکز تجاری و خدماتی در اطراف حرم مطهر و قطاع غربی تمرکز یافته اند و واحدهای مسکونی در دو محور غرب و شرق قرار دارند.

صنایع
صنایع غذایی، نساجی و پوشاک، چرم، شیمیایی و کانی های غیر فلزی، صنایع قطعه سازی، فولاد، کشاورزی و همچنین صنایع دستی از عمده ترین صنایع مشهد به شمار می آیند.

انرژی فسیلی
نیروگاه مشهد، نیروگاه طوس، نیروگاه فردوسی، نیروگاه بادی بینالود و نیروگاه سیکل ترکیبی شریعتی از مهم ترین نیروگاه های شهر مشهد هستند.

مراکز تجاری
شهر مشهد دارای مراکز و مجتمع های متعدد تجاری است. این مراکز با قابلیت ها و کاربری های مختلف تعریف و راه اندازی شده و برندهای معتبر ملی و بین المللی در آن ها مشغول به فعالیت می باشند. در چند ساله اخیر مجتمع های تجاری مشهد به سمت مراکز چند کاربری و خانواده محور سوق یافته اند که بر جذابیت بیشتر این مراکز افزوده است که از جمله آنها در منطقه تجاری گردشگری سپاد قرار دارند.
مشهد به علت همجواری با کشورهای آسیای میانه و موقعیت صنعتی سالانه میزبان ده ها نمایشگاه بین المللی است.